غار کل کوتاه (کَلْ کوتاه) غاری است خشکی – آبی که در استان ایلام، شهرستان دره شهر و در ۳ کیلومتری روستای جهانگیر آباد، در جنوب شهر دره شهر واقع‌شده است.
در بعضی از مناطق غربی ایران به شکاف بریده‌شدهٔ سنگ‌ها، کَلْ گفته می‌شود و چون این قسمت از نوک صخره از دو طرف کوتاه‌تر است به آن محل کل کوتاه می‌گویند و چون این غار در آن محل است به آن غار کَلْ کوتاه گفته می‌شود.
کاوش غار کل کوتاه دره شهر
این غار در طی سال‌ها دهانه آن دیده‌شده اما برای کاوش، اقدامی اساسی صورت نگرفته بود. در حدود سال ۱۳۸۸ خورشیدی توسط آقای عیدی محمدیان به همراه گروه کوهنوردی ایشان اقدام به کاوش آن کرده و تقریباً تمامی تالارهای داخلی غار شناسایی شد و بعدازآن کل کوتاه یکی از جاذبه‌های طبیعی دره شهر موردتوجه علاقه‌مندان به غارنوردی قرار گرفت.
دهانه این غار در ارتفاع ۹۰۰ متری از سطح دریا قرارگرفته و ورودی آن بر روی نوک کوهی سنگی و صخره‌ای که به زبان محلی تخت نامیده می‌شود قرار دارد.
تالارهای غار کل کوتاه دره شهر
ورودی غار یک دهلیز کوچک است به‌طوری‌که به‌صورت درازکش باید از آن عبور کرد، چون دارای سقفی کوتاه و دهانه‌ای کوچک است. بعد از عبور از دهانه غار که تقریباً ۲ متر طول و ۱ متر قطر دارد به اولین دهلیز با ارتفاعی نسبتاً بلند می‌رسیم که به اولین تالار با سقفی بلند در حدود ۵ الی ۶ متر با قندیل‌هایی که از سقف آن آویزان هست منتهی می‌شود.
بعد از اولین تالار با عبور از یک راه باریک، تالار دوم که نسبت به تالار اول بزرگ‌تر است قرار دارد و در دهانه تالار دوم سنگ‌های استالاکتیت و استالاگمیت که در طی سال‌ها یا حتی قرن‌ها شکل‌گرفته‌اند در دونقطه در جلوی تالار از سقف به کف تالار متصل گردیده و مانند دروازه‌ای در جلوی تالار خودنمایی می‌کنند.
همچنین تالارهای دیگری به اندازه‌های مختلف در دو طرف غار مشاهده می‌شود که در بعضی از آن‌ها خفاش‌ها منظره‌های جالبی را در سقف این تالارها به وجود آورده‌اند.
این غار آهکی و جوان هست و در کف برخی از تالارها گل رس و خاک مشاهده می‌شود. چون این غار تقریباً غاری است خشک، دارای سنگ‌های آهکی کاملاً شفاف و روشن می‌باشند؛ و این شفافیت عاملی است که موجب عبور نور از قندیل‌ها می‌شود و داخل غار را زیباتر نشان داده می‌دهد.
کل کوتاه یک غار طبقاتی است و از دهانه غار که وارد اولین تالار می‌شوید تالارهای دیگری به‌صورت پلکانی در قسمت پایین‌تر نسبت به تالار اول قرارگرفته است که این خود از شاخصه‌های غار کل کوتاه دره شهر است.
در انتهای غار یعنی آخرین تالار به علت ریزش سنگ‌هایی از سقف بن‌بست شده است و احتمالاً تالارهای بیشتری در ادامه وجود داشته باشد ولی به دلیل ریزش، ته غار تقریباً بن‌بست شده است.
راه اصلی دست‌یابی به غار کل کوتاه
با عبور از روستای جهانگیر آباد دره شهر و در روبروی پرورش ماهی با پارک اتومبیل و پیمایش راهی پاکوب با شیبی نسبتاً تند به‌طرف نوک تخت در حدود ۱ ساعت به غار می‌رسیم و در جلوی غار یک دیواره سنگی به ارتفاع حدوداً ۳ متر قرار دارد که عبور از آن بدون ابزار برای افرادی که مهارت سنگ پیمایی داشته باشند امکان‌پذیر است ولی برای افرادی که سنگ پیمایی آن‌ها ضعیف‌تر است باید با استفاده از وسایل سنگ‌نوردی مثل طنابچه کوهنوردی از آن قسمت حمایت شود تا به دهانه غار کل کوتاه برسند.
درباره دره‌شهر بیشتر بدانید…